Συμεών ο Νέος Θεολόγος: Πού ακούσθηκε ποτέ ότι ο δαίμων είπε πώς ο Θεός είναι αίτιος της δικής του απωλείας;

Λόγος προτρεπτικός για τη μετάνοια και στο ρητό του αποστόλου «αυτούς που προγνώρισε, τούτους και προόρισε». Ακολουθεί απόσπασμα.

Μέγας Βασίλειος: Απάντησις είς την ένστασιν, ότι ωρισμένοι εβαπτίσθησαν και είς τον Μωυσήν και επίστευσαν είς αυτόν. Συγχρόνως γίνεται λόγος και περί των τύπων

«Αλλά ούτε και το ότι βαπτιζόμεθα είς το όνομα του αγίου Πνεύματος δικαιολογεί την μετά του Θεού συντοποθέτησιν του», ισχυρίζονται. Διότι και εις τον Μωυσήν εβαπτίσθησαν μερικοί, μέσα εις την νεφέλην και εις την θάλασσαν. Μαρτυρείται επίσης ότι υπάρχει πίστις και εις ανθρώπους. Διότι λέγει η Γραφή·  «καὶ ἐπίστευσαν τῷ Θεῷ καὶ Μωυσῇ τῷ θεράποντι αὐτοῦ». «Διατί λοιπόν, λέγει ο αντίπαλος, λόγω του Βαπτίσματος και της πίστεως υψώνεις τόσο πολύ το άγιον Πνεύμα και το τοποθετείς επάνω από την κτίσιν, εφ'όσον τα ίδια μαρτυρούνται ήδη και δια ανθρώπους;» Τι θα απαντήσωμεν λοιπόν;

Ότι πρόκειται περί του αγίου Πνεύματος η πίστις έχει το αυτό νόημα που έχει δια τον Πατέρα και τον Υιόν. Ομοίως και το Βάπτισμα. Προκειμένου όμως και περί του Μωυσέως και της νεφέλης εκεί έχουν ταύτα το νόημα σκιάς και τύπου. Επειδή λοιπόν τα Θεία προαναγγέλονται με μικρά και ανθρώπινα, ασφαλώς αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μικρά και η φύσις των θείων, την οποίαν προανήγγειλαν οι τύποι ως σκιαγραφίαν. Ο τύπος δηλαδή είναι φανέρωσις αυτών που περιμένομεν και δείχνει αμυδρά το μέλλον με το να μιμείται την αλήθειαν. Έτσι ο Αδάμ είναι τύπος του μέλλοντος και η πέτρα είναι τύπος του Χριστού· το ύδωρ δε που πήγασε από την πέτραν είναι τύπος της ζωτικής του Χριστού δυνάμεως. Διότι «ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω».

Μέγας Βασίλειος: Προς αυτούς που λέγουν ότι είναι αρκετόν να βαπτισθή κανείς μόνον είς το όνομα του Κυρίου

«Και ας μή παραξενεύει κανένα το γεγονός ότι ο απόστολος Παύλος, όταν αναφέρεται εις το Βάπτισμα, παραλείπει πολλάκις το όνομα του Πατρός και του αγίου Πνεύματος, και ας μή νομισή ότι η επίκλισις των ονομάτων είναι άνευ σημασίας. «ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε» , και πάλιν · « ἢ ἀγνοεῖτε ὅτι ὅσοι ἐβαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν ᾿Ιησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν; ». Διότι η ονομασία του Χριστού είναι ομολογία όλης της Τριάδος, επειδή δηλώνει και τον Θεόν πού έχρισε, και τον Υιόν που εχρίσθη, και το Χρίσμα το άγιον Πνεύμα, όπως έχομεν μάθει από τον Πέτρον εις τα πράξεις · «Ιησοῦν τὸν ἀπὸ Ναζαρέτ, ὡς ἔχρισεν αὐτὸν ὁ Θεὸς Πνεύματι ῾Αγίῳ». Και εις τον Ησαϊαν επίσης · «ΠΝΕΥΜΑ Κυρίου ἐπ᾿ ἐμέ, οὗ εἵνεκεν ἔχρισέ με». Και ο ψαλμωδός επίσης λέγει · «διὰ τοῦτο ἔχρισέ σε ὁ Θεὸς ὁ Θεός σου ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου».

Φαίνεται μάλιστα ότι ο απόστολος κάπου μνηνονεύει επί του Βαπτίσματος μόνον το άγιον Πνεύμα. Διότι λέγει· «καὶ γὰρ ἐν ἑνὶ Πνεύματι ἡμεῖς πάντες εἰς ἓν σῶμα ἐβαπτίσθημεν». Με αυτό δε συμφωνεί και το· «ὑμεῖς δὲ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ», και το· «αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί». Παρά ταυτά δεν ημπορεί κανείς να ονομάση  τέλειον Βάπτισμα αυτό κατά το οποίον έγινεν επίκλισις μόνον του Πνεύματος. Διότι πρέπει πάντοτε να μένη απαράβατος η παράδοσις που εδόθη με την ζωοποιόν χάριν. Διότι αυτός που ελύτρωσεν την ζωήν από την φθοράν μας έδωσεν δύναμιν ανανεώσεως, η οποία έχει ανεξήγητον την αιτίαν και παραμένει μυστηριώδης, προσφέρει όμως εις τας ψυχάς μεγάλην σωτηρίαν.

Αδάμ, ποῦ εἶ;

«...Εύλογα λοιπόν άρμοζε σ'εκείνον που δια της παραβάσεως κατάντησε στην φθορά και τον θάνατο να κατοικεί σε παρομοίως ρευστή και φθαρτή γή και να μετέχει επαξίως σε τέτοια τροφή. Πράγματι, επειδή η άφθονη απόλαυση, η άφθαρτη και ακάματη διαβίωση τον οδήγησε σε λήθη των αγαθών του Θεού και σε καταφρόνηση της δεδομένης εντολής, δικαίως καταδικάσθηκε σε κόπους και να καλλιεργεί με ιδρώτα την γη κι έτσι σιγά σιγά να αποκομίζει από αυτήν τις τροφές σαν από κάποιον οικονόμο. Είδες πως η γη επήρε την κατάρα και εστερήθηκε την πρώτη αυτόματη βλάστηση, κι ύστερα εδέχθηκε τον παραβάτη; Χάριν ποιού και γιατί; Για να παρέχει συμμετρικώς, καλλιεργούμενη με ιδρώτα και κόπο από αυτόν, τα φυτά της για την επάρκεια του, μή καλλιεργούμενη όμως να μένει άκαρπη, αναφύοντας αγκάθια και ζιζάνια.

Μόλις λοιπόν εξήλθε αυτός από τον παράδεισο, όλη η κτίση που εδημιουργήθηκε από τον Θεό εκ του μή όντος βλέποντας τον, δεν ήθελε να υποταγεί στον παραβάτη · ο ήλιος δεν ήθελε να λάμψει, η σελήνη δεν ερχόταν να φανεί, τα άστρα δεν επιθυμούσαν να ιδωθούν από αυτόν, οι πηγές δεν επρόκειτο να τρέξουν · οι ποταμοί δεν ήθελαν να ρέουν, ο αέρας εφρόντιζε από μόνος του να σταματήσει και να μή δίνει αναπνοή σ'εκείνον που συγκρούσθηκε με τον Θεό · τα θηρία και όλα τα ζώα της γης, θεωρώντας τον απογυμνωμένο από την προηγούμενη δόξα, τον περιφρόνησαν κι αμέσως όλα ετραχύνθηκαν εναντίον του · ο ουρανός εκινήθηκε κάπως να πέσει δικαίως επάνω του και η γη δεν ήθελε να τον φέρει επάνω της...»

Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ΕΠΕ Φ19Β, Ηθικός Λόγος Α', 117-119

Γρηγόριος ο Θεολόγος: Γνωμικά τετράστιχα, ποίημα ΛΓ'

*Όταν κάποια προσβολή κάποτε καίει την ψυχή σου,

φέρε στο νού το Χριστό και τα χτυπήματα του

και πόσο μέρος απ'τις πληγές του Κυρίου είναι τούτα ·

κι αυτό θα είναι το νερό να σβήσεις τη λύπη σου.

*Ο έρωτας, η μέθη, η ζήλεια κι ο δαίμονας είναι ίσα ·

όποιον χτυπήσουν, βουλιάζουν το μυαλό του ·

το λιώσιμο, η προσευχή, τα δάκρυα, να τα φάρμακα.

Αυτή είναι η γιατρειά στα δικά μου πάθη.

Κύριλλος Αλεξανδρείας: ερμηνευτική προσέγγιση στο κατά Λουκάν 22.8, 22.14

«καὶ ἀπέστειλε Πέτρον καὶ ᾿Ιωάννην εἰπών· πορευθέντες ἑτοιμάσατε ἡμῖν τὸ πάσχα ἵνα φάγωμεν» (Λουκ.22.8). 

Αβεσσαλώμ!

Διαλέγω επιλεκτικά ένα απόσπασμα από μια ομιλία του Ιερού Χρυσοστόμου στον τρίτο ψαλμό. Συγκεκριμένα από τον 1ο στίχο όπου γίνεται αναφορά στον Δαυϊδ, ο οποίος φεύγει ως δραπέτης από τον υιό του Αβεσσαλώμ. Η ιστορία λίγο-πολύ είναι γνωστή. Ο Δαυϊδ γράφει κάτω από δραματικές συνθήκες οι οποίες περιγράφονται στο Β'Βασ. κεφ.15-17. Υπάρχει ένα σημείο όμως όπου ο ιερός πατήρ αιχμαλωτίζει τη διάνοια με λόγο δυναμικό και συνάμα ποιητικό. Ο τρόπος που περιγράφει τον πατροκτόνο πραγματικά συγκλονίζει. Και γι'αυτό το λόγο θα έλεγα πως η δημοσίευση του, απλά, επιβάλλεται...

Γρηγόριος ο Θεολόγος: Γνώμες σε τέσσερις στίχους

Πρώτη μέρα του νέου χρόνου με ποίηση...

Πόνημα είναι του Γρηγορίου,

βαδίζω μέσα σε τέσσερις στίχους ·

με πνευματικές γνώμες κάνω θυμητάρι της σοφίας.

Σπείρε την ελεημοσύνη...

«Σπείρε την ελεημοσύνη με ταπείνωση, και θα θερίσεις το έλεος κατά την κρίση. Με ότι έχασες το αγαθό, με αυτό να το αποκτήσεις. Αν χρεωστής οβολόν στον Θεό, δεν δέχεται αντί γι'αυτόν να του δώσεις μαργαρίτη. Ομοίως, αν έχασες την σωφροσύνη, δεν δέχεται από εσένα ελεημοσύνη ο Θεός, εφόσον εσύ επιμένεις στην πορνεία.

Διότι από σένα ζητεί τον αγιασμό του σώματος. Επειδή παρέβηκες την εντολή, μή συναισθανόμενος ότι έχεις εγκαταλείψει τα αγαθά του κόσμου, θα αρχίσεις άλλους αγώνες; Εγκατέλειψες τη φυτεία, και ήλθες να πολεμήσεις αλλού;

Είπε ο άγιος Εφραίμ ότι «σε καιρό θέρους, δεν αντιμετωπίζεις την ζέστη με τα ενδύματα του χειμώνα». Έτσι ο καθένας ότι σπείρει, αυτό θα θερίσει, και κάθε αρρώστια θεραπεύεται με τα δικά της φάρμακα. Εσύ λοιπόν, αν κυριαρχείσαι από τον φθόνο, γιατί προσπαθείς να πολεμήσεις τον ύπνο;»

Ισαάκ του Σύρου

ΕΠΕ Φ 8Α

Προσευχή ως θυμίαμα...

«κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν σου, ἔπαρσις τῶν χειρῶν μου θυσία ἑσπερινή» (Ψαλμ. 140.2)

«ΚΥΡΙΕ, μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδὲ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς με» (Ψαλμ.6.2) : Ερμηνευτική προσέγγιση υπό του Ι.Χρυσοστόμου

ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΤ' ΨΑΛΜΟΝ

Για την αμαρτία να κλαίς...

«χαίρειν μετὰ χαιρόντων καὶ κλαίειν μετὰ κλαιόντων» (Ρωμ.12.15). Όταν δεις τον αδελφό σου να οδύρεται για τις αμαρτίες του, για τις οποίες τώρα μετανοεί, κλάψε μαζί του και δείξε συμπάθεια. Γιατί έτσι θα μπορέσεις με τα ξένα παθήματα να διορθώσεις το δικό σου. Γιατί αυτός που έχυσε θερμά δάκρυα για την αμαρτία του πλησίον, θρηνώντας για τον αδελφό του, εθεράπευσε τον εαυτό του. «ἀθυμία κατέσχε με ἀπὸ ἁμαρτωλῶν τῶν ἐγκαταλιμπανόντων τὸν νόμον σου» (Ψαλμ.118.53). 

Αρεοπαγίτικα κείμενα: Επιστολές πρός Γαϊο και Σωσίπατρο

Ο Διονύσιος Αρεοπαγίτης έχει γράψει τέσσερεις πραγματείες και δέκα επιστολές. Στη παρούσα δημοσίευση ο αναγνώστης θα διαβάσεις δυο επιστολές που επέλεξα και σχετίζονται με τη γνώση και την αγνωσία του Θεού, καθώς και με την αποφυγή των θρησκευτικών ερίδων. Άν και ο συγγραφέας και συντάκτης των επιστολών παραμένει άγνωστος, ωστόσο η αξία και η γνησιότητα των συγγραμάτων δεν αμφισβητείται. Μάξιμος ο Ομολογητής, Νικήτας Στηθάτος, Γεώργιος Παχυμέρης και πολλοί άλλοι, έχουν συστηματικά χρησιμοποιήσει τα αρεοπαγίτικά κείμενα.

Περί δεισιδαιμονίας και δεισιδαίμονα

Περί υποκρισίας

«Ο υποκριτής, όσο νομίζει ότι δεν τον έχουν αντιληφθεί, είναι ήρεμος, επειδή επιδιώκει τη δόξα να νομίζεται πως είναι δίκαιος. Όταν όμως φανερωθεί, προβάλλει λόγους που προκαλούν θάνατο, νομίζοντας ότι με τις κατηγορίες εναντίον των άλλων συγκαλύπτει τη δική του αισχρότητα. Αυτόν όταν ο λόγος τον παρομοίασε με γέννημα της έχιδνας, ως διπλοπρόσωπο, του όρισε να κάνει καρπούς άξιους της μετανοίας. Θέλει να πει, να μεταποιήσει την κρυμμένη διάθεση της καρδιάς σύμφωνα με την εξωτερική του συμπεριφορά».

Μάξιμος ο Ομολογητής

ΕΠΕ Φ14

Περί του πρώτου τρόπου της προσοχής και της προσευχής

Σύμφωνα με τον Συμεών τον Νέο Θεολόγο, υπάρχουν τρεις τρόποι προσευχής με τους οποίους υψώνεται η ψυχή, ή πέφτει και σκοντάφτει. Στη παρούσα δημοσίευση θα γίνει αναφορά στο πρώτο τρόπο προσευχής και τα ιδιώματα που αυτή ακολουθούν.

Όποιος επιζητεί...

Γιατί δεν τιμωρεί ο Θεός τους ασεβείς;

Πολλοί συνάνθρωποι μας αναρωτιούνται σήμερα γιατί άνθρωποι αμαρτωλοί (εφόσον υπάρχει Θεός), άνθρωποι που εμπορεύονται τις ζωές άλλων ανθρώπων, δεν τιμωρούνται απ' τον Θεό, αλλά αντιθέτως ζουν και βασιλεύουν. Ζούν εις βάρος των φτωχών οικογενειών και όχι μόνο. 

Η κατάργηση της Δικαιοσύνης

Τα βασίλεια, εις τα οποία δεν υπάρχει δικαιοσύνη, ομοιάζουν με ένωση ένωσιν κακοποιών.

Πηγές πνευματικές οι τάφοι των Μαρτύρων-Ιωάννης Χρυσόστομος

Περί του ότι μας γίνονται πρόξενα μεγάλης ωφελείας τα λείψανα των αγίων μαρτύρων

(Απόσπασμα)