Σάββατο 8 Δεκεμβρίου 2012

Μια κρυφή πραγματικότητα


        Στην αναφορά του Γκρέκο, ο Νίκος Καζαντζάκης περιγράφει με πυκνό και λιτό λόγο την όχι και τόσο διακριτική επίσκεψη ενός μοναχού, που ακολουθά τον ίδιο και τον φίλο του στη περιήγηση τους στη μονή Ιβήρων. 

        Η εικόνα του ασκητή αντιλαμβάνεται ξεχωριστά από τους δύο φίλους. Ο Καζαντζάκης θεωρεί το σιωπηλό μοναχό άγιο κι ευτυχισμένο. Ο φίλος του όμως βλέπει περισσότερο έναν παλαβό και άρρωστο ασκητή, που χάνοντας τα μυαλά του έχει βαλθεί να ακολουθεί από πίσω τους δυο προσκυνητές.

        Μέχρι το σημείο της αποκάλυψης η προσωπικότητα του ασκητή αποτελεί ένα άλυτο μυστήριο. Το μάτι, οι ασθήσεις, προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν ένα κώδικα που μπορεί να παραπλανά, μπορεί όμως να συμβαίνει και το αντίθετο. Οι διαφορετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις σε μια παράσταση που έχει τους ίδιους θεατές δεν δείχνει μόνο την ετερότητα της σκέψης αλλά κάτι πολύ περισσότερο και βαθύτερο. Είναι το μάτι που βλέπει τη πραγματικότητα. Η πραγματικότητα δεν αλλάζει, το πρόσωπο της εικόνας είναι και παραμένει το ίδιο, ασάλευτο, σιωπηλό, και απλά δέχεται κρίσεις, ετυμηγορίες και αληθοφανή πορίσματα. Έτσι λοιπόν δεν μπορεί να υπάρξει ομοφωνία διότι απλούστατα δεν υπάρχει η ίδια πραγματικότητα για όλους. Σύμφωνα με τη Γεωμετρία δύο παράλληλες ευθείες δεν συναντιούνται ποτέ και σημείο τομής δεν υφίσταται...

        Ο Καζαντζάκης προχωρά στη διήγηση της ιστορίας και ο σιωπηλός μοναχός αποκαλύπτεται. Εμένα όμως μ'αρέσει η στιγμή της σιωπής και της κρίσης. Θέλει γερό «στομάχι» τόσο για τους επαίνους και άλλο τόσο για τις ατιμίες. Αγαπώ, σέβομαι και ίσταμαι γοητευμένος στη τραγική φιγούρα που στέκεται μέσα στη παγωμένη βροχή και προσπαθεί να ξεπλύνει τις αμαρτίες της. Οι θεατές εύκολα μπορούν να κρίνουν δίχως να αφουγκραστούν την αγωνία και τον αγώνα της Ζωής. Θέλει μεγαλείο ψυχής και καρπό ώριμο για να βγεις έξω από τα σύνορα σου.

        Η ψυχή του ανθρώπου είναι μια κρυμμένη άβυσσος και η φύση του είναι τρεπτή και αλλοιωτή. Στην αντίθετη περίπτωση ο άνθρωπος θα ήταν αθάνατος και ανελεύθερος. Για να κρίνεις ένα πρόσωπο, για να δεις νοερά το νού του, τις ενθυμήσεις, κι αυτές ακόμα τις ενδόμυχες και κρυφές σκέψεις της καρδιάς του, πρέπει να γίνεις ο ίδιος Θεός. Ειδάλλως ο άνθρωπος που στέκεται μπροστά σου θα είναι ένα αντικείμενο μικρής ή μεγαλύτερης αξίας. Για τους καθημερινούς διαβάτες της ζωής που βλέπουν την εικόνα και όχι αυτό που κρύβεται από πίσω, τους παρομοιάζω με κλειστά μπουμπούκια που αναμένω πότε θα ανθίσουν και θα δώσουν το καρπό τους. 

 «Μη με κρίνετε σαν άνθρωπος», με είχε κάποτε παρακαλέσει ένας άλλος αγωνιστής. «Μη με κρίνετε από τις πράξες μου. Κρίνετε με σαν Θεός, από τον κρυφό σκοπό που έχουν οι πράξεις μου» (Αναφορά στο Γκρέκο, σελ. 12, Νίκος Καζαντζάκης). 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου