«Εκτός απο τους ναούς των πόλεων, αναπτύχθηκαν ως τόποι λατρείας και οι τάφοι των μαρτύρων της πίστεως ήδη κατά τον Β' αιώνα. Στους τάφους των μαρτύρων οι χριστιανοί των πλησιοχώρων κοινοτήτων τελούσαν τη Θεία Ευχαριστία κατα την "γενέθλιον ημέρα του μάρτυρα" (Τερτυλλιανού, De corona,3. De monogamia, 10. Κυπριανού, Epist., 39,3. Αποστ. Διαταγαί, 12 κ.α.). Κατά τον Γ' αιώνα ο εορτασμός της μνήμης των μαρτύρων συνδεόταν συνήθως με ολονύκτια ακολουθία (Παννυχίς) και με συμπόσια των πιστών( αγάπες) απο τις προσφορές εδεσμάτων των πλουσιωτέρων μελών των χριστιανικών κοινοτήτων (Κυπριανού, De civit. Dei, VIII,27). Έτσι αναπτύχθηκε ο τοπικός κύκλος των θρησκευτικών εορτών των χριστιανικών κοινοτήτων, αφού όλες οι πλουσιόχωρες κοινότητες τιμούσαν την "γενέθλιον" ημέραν των κοινών μαρτύρων τους. Γρηγόριος ο Θαυματουργός, "τας υπέρ των ενηθληκότων τη πίστει πανηγυρείς νομοθετήσας", συγκέντρωσε τα λείψανα πολλών μαρτύρων, οι δε πιστοί, "κατα την ετήσιαν του ενιαυσίου κυκλου περίοδον συνιόντες, ηγάλλοντο τη τιμή των μαρτύρων πανηγυρίζοντες..." (PG 46,953).
Για τον τακτικό εορτασμό της μνήμης των μαρτύρων οι χριστιανικές κοινότητες τηρούσαν καταλόγους των μαρτύρων (Δίπτυχα), οι οποιοι αργότερα εξελίχθηκαν σε Μαρτυρολόγια. Η Καθιέρωση του εορτασμού της γενέθλιας ημέρας των μαρτύρων ήταν γενική και αποσκοπούσε "εις τε των προηθληκότων μνήμην και των μελλόντων άσκησην τε και ετοιμασίαν" (Μαρτύριον Πολυκάρου, 2).Πράγματι οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων τιμούσαν ιδιαιτέρως τόσου τους ομολογητές της πίστεως, όσο και τους μάρτυρες ως μιμιτές του πάθους του Ιησού Χριστού. Ο εθνικός συγγραφές Λουκιανός παρέχει αυθεντική περιγραφή της συμπαραστάσεως των πιστών προς τους Χριστιανούς, οι οποιοι εφυλακίζοντο ή εβασανίζοντο απο τους διώκτες τους (Περί της Περεγρίνου τελευτής, 13).
.jpg)
ΤΟ "Μαρτύριον του Πολυκάρπου" Σμύρνης περιγράφει με σαφήνεια την τιμή των πιστών προς τα ιερά λείψανα των μαρτύρων. Κατα το Μαρτύριον, οι χριστιανοί εναπέθεταν τα λείψανα των μαρτύρων σε ιδιαίτερο τάφο, ο οποίος καθίστατο λατρευτικό κέντρο κατα τη γενέθλιο ημέρα του μάρτυρα. Οι χριστιανοί αντί της καυσεως των νεκρων προτίμησαν εξ αρχής τον ενταφιασμό, κατα το υπόδειγμα του Ιησού Χριστού. Ενταφίαζαν τους νεκρούς τους στα κοιμητήρια των πόλεων, αλλά από τον Β'αιώνα άρχισαν να αποκτούν ιδικά τους κοιμητήρια (Τερτυλλιανού, Ad Scapulam, 3). Η τιμή, την οποία εκδήλωναν οι χριστιανοί στους ταφους των μαρτύρων, οφειλόταν στη βαθειά πεποιθηση τους, ότι και μετά τον θάνατο υπήρχε στενή σχέση της ψυχής των μαρτύρων με τα λείψανα τους, τα οποία βρίσκονται στη γή (Ευσεβίου Εκκλησιαστική ιστορία, V,1. Τερτυλλιανού, De resur.carnis, 3. Μινουκίου Φήλικος, Octav., 34,1). Η τέλεση της Θείας Ευχαριστίας στον τάφο του μάρτυρα κατα τη γενέθλιο ημέρα συνδεόταν λοιπόν με τη πεποίθηση, ότι η ψυχή του μάρτυρα συμμέτειχε στην πνευματική συνεστίαση (Ωριγένους, Περί ευχής, 31. Κυπριανού,Epist., 1,2). Άλλωστε, η Θεία Ευχαριστία πολλές φορές ετελείτο και επι των ταφών απλών πιστών με την πίστη, ότι και η ψυχή του νεκρού συμμετείχε στα τελούμενα και στην απορρέουσα απο αυτά χάρη (Τερτυλλιανού, De pudicitia, 11. De corona, 3. De exhort. castitatis, 11). Επί τη βάσει της παραδόσεως αυτής διαμορφώθηκαν και τα μνημόσυνα υπέρ των κεκοιμημένων. Η τιμή προς τα λέιψανα των Μαρτύρων αποδίδοταν όχι μόνο σε ολόκληρα τα σώματα, αλλά και στα μέρη τους. Οι Χριστιανοί πίστευαν ότι ο διαμελισμός των ιερών λειψάνων δεν μείωνε την αγιαστική χάρη ή την αξία τους. [...]
Κατα τον Γ' αιώνα ενισχύθηκε η στενή σχέση αφ'ενός μεν μεταξύ του τάφου των μαρτύρων και των ναών (Μαρτύρια), αφ'ετερου δε μεταξύ των λειψάνων των μαρτύρων και της αγίας Τραπέζης (τέλεση της Θείας Ευχαριστίας επι του τάφου του μάρτυρα, τοποθέτηση ιερών λειψάνων στην αγία τράπεζα των πόλεων). Άλλωστε στην Αποκάλυψη παρουσιάζονται "υποκάτω του θυσιαστηρίου αι ψυχαί των εσφαγμένων δια τον λόγον του Θεού και δια την μαρτυρία ην είχον" (6.9. Απο τη σύνδεση εξηγείται και η μεταγενέστερη παράδοση καθιερώσεως των ναών επ'ονόματι μαρτύρων ή αγίων της εκκλησίας».
Εκκλησιαστική Ιστορία, Βλασίου Ιω. Φειδά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου