Το Προπατορικό αμάρτημα στο Προτεσταντισμό

     
        Στο παρόν άρθρο φιλοδοξώ να παρουσιάσω σε λίγες σειρές (με λιτό και πυκνό λόγο), τη παρωδία που διαδραματίζεται στο Προτεσταντισμό όσον αφορά το Προπατορικό αμάρτημα.
Οι κυρίαρχες προσωπικότητες είναι οι πατέρες του Προτεσταντισμού Λούθηρος,  Ζβίγγλιος και Καλβίνος. Ολόκληρη η μετέπειτα διδασκαλία των προτεσταντικών κλάδων, παρ'όλες τις αναθεωρήσεις και τις αλλαγές, χαρακτηρίζονται από τις βασικές αρχές που πρώτοι θεμελίωσαν οι προαναφερόμενοι. Αργότερα, όταν ο Προτεσταντισμός θα επιχειρήσει να εισβάλει στον Ελλαδικό χώρο, αυτές οι αρχές θα δονήσουν πνευματικά και θα διαποτίσουν τη σκέψη και τις ιδέες του Έλληνα Διαμαρτυρόμενου, σε τέτοιο βαθμό, που ο ίδιος μέσα στην άγνοια του θα ταυτίσει τις σκέψεις του με το Θέλημα του Θεού (!) θεωρώντας (τις σκέψεις του αυτές) ως προσωπική αποκάλυψη και τους λογισμούς του, φανέρωση από τον Τριαδικό Θεό. Το θλιβερό που αντικρίζει ένας ερευνητής είναι να διαπιστώνει τη ταύτιση της βαθιάς φτώχειας με τον ένδοξο πλουτισμό του Αγίου Πνεύματος. Να βλέπει τον Έλληνα Διαμαρτυρόμενο να ολισθαίνει και να φρονεί ότι, ανακάλυψε θησαυρό δια Πνεύματος Αγίου και ο θησαυρός αυτός να είναι δια πνεύματος Καλβίνου!!!

        Είναι πασιφανές και εμπεριστατωμένα διαπιστωμένο, ότι, αν ο Έλληνας Διαμαρτυρόμενος αποφασίσει να μάθει και να ερευνήσει τις ρίζες του μέσα από τον αρχέγονο Προτεσταντισμό, θα διαπιστώσει ότι αυτό που θεωρούσε ως αποκάλυψη, ως φανέρωση μέσα απο τον δικό του αγώνα (προσευχή, νηστεία κ.λ.π.), δεν είναι τίποτα παραπάνω απο θεωρίες που επιβίωσαν απο γενιά σε γενιά, άλλοτε παραμορφωμένες και άλλοτε υιοθετημένες, πιστές κατά γράμμα, απο τα ρεύματα των θεμελιωτών του Προτεσταντισμού. Αυτή η τραγική αλήθεια είναι εύκολο να επισημανθεί αν ερευνήσει κανείς και έρθει σε επαφή με τους ηγέτες των «χαρισματικών» ομάδων που δραστηριοποιούνται στον Ελλαδικό χώρο, καθώς επίσης και με τα μέλη που συγκροτούν και δίνουν ζωή στους κύκλους αυτούς. Μιλώντας με τους πρώτους, αντιλαμβάνεσαι την άγνοια, ενώ με τους δεύτερους, το αποτέλεσμα του πατερναλισμού και τη βαθιά πνευματική φτώχεια. Θυμάμαι μια συζήτηση που είχα στο παρελθόν με έναν οπαδό των Πεντηκοστιανών, όπου επίμονα ρώταγα να μου εξηγήσει τι είναι το Προπατορικό Αμάρτημα. Η απάντηση που έπαιρνα διαρκώς ήταν ότι το Προπατορικό αμάρτημα το πλήρωσε ο Χριστός επάνω στο Σταυρό...Εγώ όμως δεν ζητούσα να μάθω ποιός πλήρωσε και τι, αλλά ζητούσα να μου δοθεί ένας σύντομος ορισμός περί του Προπατορικού αμαρτήματος. Η αδυναμία να εκφραστεί, η έλλειψη συστηματικής διδασκαλίας και η άγνοια, φανέρωναν τη γύμνια ολόκληρου κινήματος. Κι όμως, ο ίδιος ποτέ του δεν μπόρεσε να αντιληφθεί ότι είναι πασσαλόκτιστος και κατ'επέκταση τα θεμέλια του δεν ήταν θεόπνευστα...

Το Προπατορικό αμάρτημα κατά τον Λούθηρο.

        «...Ο Λούθηρος απορρίπτοντας κάθε φυσική δυνατότητα του ανθρώπου, ως συνεργού του Θεού, να συμβάλλει στα έργα της σωτηρίας και δεχόμενος το προπατορικό αμάρτημα σαν μια πέρα για πέρα εξαχρειωτική κατάσταση και καταστροφή της ανθρώπινης υπάρξεως, εισάγει μια διαφορετική εικόνα για τον άνθρωπο. Στην προκειμένη περίπτωση υιοθετεί ορισμένες απόψεις της σχετικής διδασκαλίας του Αυγουστίνου. Κάνει οξεία διάκριση ανάμεσα στο Νόμο και το Ευαγγέλιο. Ο νόμος δεν μπορεί να γεννήσει ούτε πίστη ούτε αγάπη, ενώ το Ευαγγέλιο είναι η κατεξοχήν δύναμη και η μοναδική παρηγοριά του ανθρώπου. Η Χάρη λοιπόν παρέχεται μόνο με το Ευαγγέλιο. Ο άνθρωπος έξω απο τη Χάρη είναι καταδικασμένος σε απώλεια. Καμιά γνώση του θείου θελήματος δεν μπορεί να έχει, και κατά συνέπεια δεν είναι νοητό να γίνεται λόγος για το ενδεχόμενο της σωτηρίας του. Το προπατορικό αμάρτημα έχει αφανίσει το κατ'εικόνα Θεού και ο άνθρωπος έχει χάσει κάθε επικοινωνία με το δοτήρα της ζωής. 

        Στο σημείο αυτό ο Λούθηρος απομακρύνεται ουσιαστικά και ριζικά απο τη σχολαστική θεολογία. Κατά την άποψη του Λούθηρου η προπατορική αμαρτία δεν είναι απλώς η στέρηση της αρχέγονης δικαιοσύνης (carentia justitiae originalis), αλλά μια ριζική διαστροφή και διαφθορά του ανθρώπου (peccatum radicale). Έτσι η αμαρτία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ίδια η φθορά της φύσεως (ipsa corruptio naturae). Αυτή λοιπόν η εικόνα του ανθρώπου, που παρουσιάζει στη θεολογία του ο Λούθηρος και κατά κανόνα ο μετέπειτα Προτεσταντισμός είναι ζοφερή και απελπιστική. Γι'αυτό ο άνθρωπος, σε μια τέτοια κατάσταση που βρίσκεται, αδυνατεί να κάνει κάτι θετικό και σύμφωνο με το θείο θέλημα ούτε στη προσωπική του ζωή ούτε και στην οργάνωση των κοινωνικών πραγμάτων. Κανένα θεάρεστο έργο δεν μπορεί να γίνει απο την ανθρώπινη φύση. Κατέχεται μόνιμα και τυρρανικά απο την καταθλιπτική δύναμη της ιδιοτέλειας και του εγωκεντρισμού. Μιά διαρκής επιθυμία βασανίζει τον άνθρωπο και τον κάνει να επιδιώκει με κάθε μέσο και με κάθε θυσία την ικανοποίηση εγωκεντρικών τάσεων και της ακόρεστης φιλαυτίας του. Ο Θεός την κατάσταση αυτή τη θεωρεί ως ένοχη εκδήλωση, που δίκαια προκαλεί τη θεία οργή και τιμωρία. Ο Λούθηρος στη διδασκαλία του αυτή κινείται σε μια καταφανή μονομέρεια. Στηρίζεται στα πρώτα κεφάλαια της Προς Ρωμαίους Επιστολής και με βάση το περιεχόμενο τους βγάζει τα συμπεράσματα και για την υπόλοιπη θεολογία του Αποστόλου Παύλου. Θα έπρεπε όμως να γίνει το αντίθετο· η υπόλοιπη θεολογία του Παύλου να αποτελέσει το κριτήριο της ερμηνείας των πρώτων κεφαλαίων της Προς Ρωμαίους Επιστολής...» (Ο Προτεσταντισμός, Νίκος Ματσούκας, σελ. 46-48). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Λούθηρος διαφώνησε και κατ'επέκταση τοποθετήθηκε διαφορετικά στη θεωρία της Προσβολής της Θείας δικαιοσύνης. Ο Λούθηρος θεωρούσε τον διάβολο ως κύριο υπεύθυνο για την κατάσταση του ανθρώπου και όχι ένα τιμωρο όργανο του. Ριζική λοιπόν διαφοροποίηση στη θεωρία του Άνσελμου Καντερβουρίας. 

Το Προπατορικό αμάρτημα κατά τον Ζβίγγλιο και τον Καλβίνο.

        «Η άποψη του Ζβίγγλιου ότι η Αγία Γραφή αποτελεί τη μοναδική πηγή της αλήθειας δεν προέρχεται άμεσα απο το Λούθηρο, αλλά απο τις αντιλήψεις των ανθρωπιστών, που πίστευαν ότι η Αγία Γραφή εκφράζει το γνήσιο και αρχέγονο Χριστιανισμό, ανόθευτο απο τις μετέπειτα καταχρήσεις της ιστορικής Εκκλησίας. Για το λόγο αυτό ο Ζβίγγλιος θεωρεί το προπατορικό αμάρτημα σαν μια φοβερή εξασθένιση της  ανθρώπινης φύσεως, αλλά όχι ενοχή. Η εξασθένιση αυτή της ανθρώπινης φύσεως κάνει αδύνατη την αυτοσωτηρία του ανθρώπου, μολονότι και σε ορισμένους ειδωλολάτρες υπήρχε υψηλή ηθική ζωή, ως φυσικό δίκαιο, η οποία ήταν αποτέλεσμα φωτισμού του Αγίου Πνεύματος. Πάντως ο Χριστός με το αίμα του πλήρωσε την οφειλή και έσωσε την ανθρωπότητα, συνάμα αποκάλυψε σε όλους το θείο θέλημα. Η δικαίωση πραγματώνεται μόνο με την πίστη χωρίς καμιά άλλη μεσολαβητική δύναμη. Το Άγιο Πνεύμα είναι η μοναδική δύναμη που ικανώνει τον πιστό, κατά την ανάγνωση της Αγίας Γραφής, να κατανοήσει το λόγο του Θεού και με τον τρόπο αυτό να πάρει τη θεία χάρη»( Ο Προτεσταντισμός, Νίκος Ματσούκας, σελ. 71,72). Ένα μικρό σχόλιο που θα ήθελα να κάνω είναι η σύνδεση που εντοπίζει ο αναγνώστης στη διδασκαλία του Ζβίγγλιου συγκριτικά με τον Άνσελμο Καντερβουρίας. Το αίμα είναι η πληρωμή που αποκαθιστά την προσβολή της θείας δικαιοσύνης. Η επισήμανση μου αυτή έχει ως σκοπό να τονίσει την διαφορετική προσέγγιση του Ζβίγγλιου αναφορικά με εκείνη του Λούθηρου. Είναι απλά ένα απο τα σημεία...

        Ο Καλβίνος επίσης διαφοροποιείται απο τον Λούθηρο. «Η προπατορική αμαρτία εξαχρείωσε τον άνθρωπο πέρα για πέρα. Ενώ όμως αυτός δεν μπορεί ποτέ μόνος του να προσεγγίσει τη σωτηρία, διατηρεί τη φυσική ελευθερία και τις ικανότητες που είναι εξαρτημένες απ'αυτή. Το προπατορικό αμάρτημα με την ένοχη κατάσταση μεταδίδεται κληρονομικά σε όλους τους απογόνους του Αδάμ. Ο θάνατος του Χριστού ικανοποιεί τη θεία δικαιοσύνη και έτσι δικαιώνονται οι πιστοί, για να γίνουν μέτοχοι της θείας Βασιλείας. Στο σημείο αυτό διαφέρει απο τον Λούθηρο, ο οποίος απέρριψε τη σχολαστική θεολογία για την ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης και δέχτηκε τη σωτηρία ως δικαίωση και ζωοποίηση που έγιναν, μετά μια τέτοια ικανοποίηση, αλλά μετά την απελευθέρωση του ανθρώπου απο τα χέρια του Σατανά και στη συντριβή της φθοράς και του θανάτου...» (Ο Προτεσταντισμός, Νίκος Ματσούκας, σελ. 76,77).

        Αυτό που συναντάμε στον αρχέγονο προτεσταντισμό είναι ότι η Αγία Γραφή αποτελεί ένα κοινό παρανομαστή και συνάμα κριτήριο και κανόνας της αλήθειας. Αυτό θα το διαπιστώσει κανείς αν ασχοληθεί εκτενέστερα και με άλλα θέματα όπως αυτό της Θείας Ευχαριστίας, του Βαπτίσματος κ.α. Αυτό όμως που επίσης θα διαπιστώσει ο καλοπροαίρετος ερευνητής είναι οι διαφορετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις, που αργότερα θα αποτελέσουν τον θεμέλιο λίθο για τις μεταγενέστερες ομάδες που θα αναδυθούν από τους κόλπους των ηγετών του αρχέγονου προτεσταντισμού. Οι διασπάσεις θα αρχίσουν να λαμβάνουν μορφή επιδημίας και νέα ρεύματα θα γεννηθούν με αποτέλεσμα την παρωδία του Χριστιανισμού. Τελικά, η Αγία Γραφή δεν μπορεί να ερμηνευτεί ΕΞΩ απο την ιστορική Εκκλησία και δεν μπορεί να αποτελέσει από μόνη της κριτήριο και κανόνας της αλήθειας. Είναι νομίζω εμφανές ότι το Άγιο Πνεύμα (που επικαλούνται άπαντες) δεν μπορεί να διασπασθεί και να μεταδίδει διαφορετικές αλήθειες με συμπέρασμα τη σύγχυση και τη διάσπαση. 

Η διαστρέβλωση και η παραποίηση εννοιών και ρημάτων είναι καθαρά μια ενέργεια δαιμονική και μακάριος είναι όποιος καταλάβει ότι, α) δεν είναι διδάσκαλος ο κάθε αυτόκλητος, β) οι Γραφές ερμηνεύονται ΜΕΣΑ στην Εκκλησία, γ) η ετερότητα βασικών Δογμάτων (Προπατορικό αμάρτημα, Βάπτισμα, Θεία Ευχαριστία κ.α.) δεν μπορεί να αποτελεί ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Είναι μια αλήθεια που διακηρύσσεται παταγωδώς και η παρεκτροπή από την ιστορική αλήθεια θα έχει ως αποτέλεσμα τον εκμηδενισμό. 

«Η γαρ αγνοούντας διδάξομεν, ή κακουργούσιν ουκ επιτρέψομεν» 

Μέγας Βασίλειος